Sâu vẽ bùa

SÂU VẼ BÙA

Sâu vẽ bùa hại cây có múi ( Phyllocnistis citrella Stainton) là một loại côn trùng hại cây có múi phổ biến đối với người trồng trên toàn thế giới. Đúng như tên gọi, loài gây hại này tạo ra những đường hầm khó coi dưới bề mặt lá. Mặc dù có nguồn gốc từ Châu Á nhưng ngày nay sâu vẽ bùa đã lan rộng đến tất cả các vùng trồng cam quýt trên toàn thế giới và đã trở thành loài côn trùng hại phổ biến nhất của cây có múi. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp loài này ở những vùng trồng cây có múi tại mỹ, Châu Phi, Nam Mỹ và Caribe. 

Phyllocnistis citrella Stainton là một loài bướm đêm có màu sáng trong họ Gracillariidae. Việc khai thác hoặc đào hầm trong lá cây có múi là do ấu trùng của những con trưởng thành trong loài này. Một loài bướm đêm có họ hàng gần khác, sâu vẽ bùa quả (Marmara gulosa ), cũng là một loài gây hại phổ biến trên cây có múi. Như tên gọi của nó, loài gây hại này khai thác vỏ cam quýt chứ không phải lá. 

Trong số hơn ba mươi loài côn trùng gây hại có thể ảnh hưởng đến các loại cây trồng có múi, sâu vẽ bùa không được coi là mối đe dọa nghiêm trọng, không giống như các loài sâu ăn lá khác. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sâu vẽ bùa không gây thiệt hại đáng kể đến năng suất trái của cây có múi trưởng thành (trên bốn năm tuổi), nhưng có thể làm còi cọc ở cây non hoặc cây ươm. Điều này là do sự giảm hoạt động quang hợp của lá mà chúng đã khai thác. Tuy nhiên, sâu vẽ bùa tạo ra các lỗ hở khiến cây có múi dễ bị nhiễm các loài gây hại cây có múi khác như vi khuẩn gây bệnh hại cây có múi. Kẻ thù tự nhiên của loài gây hại này luôn kiểm soát các quần thể sâu vẽ bùa trên cây có múi lớn hơn, vì vậy điều quan trọng là phải cẩn thận khi sử dụng hóa chất để không gây hại cho chúng.

Tổng quan về sâu vẽ bùa cây có múi

Hình ảnh; Ấu trùng sâu vẽ bùa trên lá cây.

Sâu vẽ bùa cây có múi là gì?

Phyllocnistis citrella Stainton, có tên thường gọi là CLM, là một loài bướm đêm nhỏ, màu trắng bạc, chỉ phát triển chiều dài khoảng 2 mm với sải cánh khoảng 5 mm. Mặc dù chúng có thể được nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng chúng thường không được chú ý vì kích thước quá nhỏ của chúng. Loài bướm đêm nhỏ bé này có đôi cánh vằn vện với những mảng màu nâu và trắng, kết thúc bằng một đốm đen đặc biệt trên mỗi đầu cánh. Chúng hoạt động về đêm và hoạt động mạnh nhất từ ​​hoàng hôn đến bình minh, đó là thời điểm giao phối. Trong vòng đời của chúng khoảng 2-12 ngày, con cái trưởng thành sẽ giao phối và đẻ tới 50 trứng ở mặt dưới của lá cây có múi non, gần gân giữa hoặc gân lá. Mỗi quả trứng trông giống như một giọt nước nhỏ. Một lá có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều ấu trùng. Các lá già không dễ bị tổn thương vì chúng đã cứng lại và rất khó cho sâu non xâm nhập. 

Hình ảnh: Phân rệp hoặc sâu vẽ bùa hại cây có múi làm tối bên trong các đường hầm.

Vòng đời của sâu vẽ bùa ăn lá cây có múi

Sâu vẽ bùa cái ban đầu đẻ ra những quả trứng nhỏ có thể mất từ ​​4 đến 10 ngày để nở, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết. Ấu trùng màu vàng nhạt sẽ bắt đầu kiếm ăn và đào hầm bên dưới bề mặt lá ngay sau khi nó nở. Ấu trùng sâu vẽ bùa trải qua bốn giai đoạn phát triển: ba giai đoạn để ăn và một giai đoạn vẽ vùa làm kén hóa nhộng và vũ hóa thành trưởng thành. Mỗi đợt có thể mất từ ​​10 đến 19 ngày tùy theo nhiệt độ. Trong thời kỳ cuối cùng của nó, ấu trùng di chuyển đến mép lá và thoát ra khỏi lá. Hành động này tạo ra một sự uốn cong nhẹ của lá, trong đó ấu trùng ăn lá và hình thành một hệ thống đường hầm màu nâu nhạt và sau đó là một con nhộng màu nâu sẫm. Sâu vẽ bùa phát triển ở giai đoạn nhộng từ 8 đến 20 ngày trước khi xuất hiện thành một con sâu vẽ bùa trưởng thành. Sự giao phối bắt đầu ngay lập tức giữa bướm đêm sâu vẽ bùa trưởng thành đực và cái và một chu kỳ mới lại bắt đầu. 

Tùy thuộc vào vị trí, có thể có nhiều thế hệ sâu vẽ bùa khác nhau mỗi năm. Ví dụ ở Florida, cứ ba tuần lại có một thế hệ. Ở California, thậm chí có thể có 7 - 8 thế hệ mỗi năm, và ở Pakistan, con số đáng kinh ngạc là 16 thế hệ! Sâu vẽ bùa bị thu hút bởi những đám lá mới còn non mà chúng có thể đẻ trứng. Trong khi hầu hết các thiệt hại đối với cây có múi xảy ra vào cuối mùa hè và đầu mùa thu. các loài thực vật khác như chanh ven biển của California, loài cây có các lá mới ra liên tục, làm kéo dài thời gian nhiễm bệnh. 

Xác định thiệt hại do sâu vẽ bùa hại cây có múi

Sâu vẽ bùa gây hại nặng thường làm xoăn nhiều chồi non và thường khá đáng báo động đối với người trồng cây có múi. Vì ấu trùng sâu vẽ bùa ăn các mô thực vật nên chúng được biết đến với việc tạo ra các đường hầm nông ngay bên dưới bề mặt lá theo kiểu ngoằn ngoèo. Điều thú vị là một ấu trùng không bao giờ đi lại hoặc đi qua đường hầm của chính nó và nhiều ấu trùng chia sẻ cùng một chiếc lá cũng sẽ không bao giờ đi qua đường của chúng. Sự phá hại của chúng trùng với chu kỳ ra lá của cây có múi. Khi những ấu trùng mới xuất hiện này ăn qua lá non, chúng để lại một vệt phân hoặc phân trông giống như một đường sẫm màu mỏng chạy dọc theo đường hầm. Những loài sâu vẽ bùa này chủ yếu ăn các loại cây họ cam quýt và các cây lai có múi. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến hoa nhài cam (Murraya paniculata) và cây táo hộp (Severinia buxifolia). Cây trưởng thành không bị ảnh hưởng nhiều bởi thiệt hại do sâu vẽ bùa gây ra vì nhiều tán lá trưởng thành đã quá khó để ấu trùng ăn qua. 

Bạn có thể tìm thấy những chiếc lá già hơn có vết tích lưu lại quá trình sâu vẽ bùa đã tồn tại và ăn mô lá trong đó. Những chiếc lá này đã từng là nơi trú ngụ của một ấu trùng đã thoát ra ngoài. Những đường hầm này thường bị hoại tử do các mô thực vật bị chết. 

Kiểm soát Sâu vẽ bùa hại cây có múi

Hình ảnh: Sâu vẽ bùa xuất hiện trên lá.

Đối với cây trưởng thành, sâu vẽ bùa hiếm khi gây hại lâu dài và ít nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, loài gây hại này gây ra những vết thương hở làm cho cây dễ bị nhiễm các loại sâu bệnh nghiêm trọng hơn và sẽ cản trở sự phát triển khỏe mạnh của cây non. Mặc dù sự phát triển mạnh mẽ của các cây có múi bị sâu vẽ bùa tấn công có thể đáng báo động, nhưng đôi khi cách hành động tốt nhất là để chúng yên. Có nhiều kẻ thù tự nhiên của sâu vẽ bùa sẽ kiểm soát quần thể của chúng vì vậy điều quan trọng là phải bảo vệ đàn ong và không vô tình giết côn trùng có ích bằng cách sử dụng hóa chất có hại. 

Kiểm soát sâu ăn lá có múi hữu cơ

Các sản phẩm có chứa spinosad kiểm soát côn trùng thực vật phổ biến đã cho thấy một số hiệu quả chống lại những kẻ khai thác lá cây có múi. Đối với những cây non, sử dụng sản phẩm theo hướng dẫn trên bao bì và chỉ phun những lá non dễ bị trưởng thành đẻ trứng. Spinosad không tồn tại trên cây trong thời gian dài và cần được phun nhắc lại sau mỗi vài tuần và sau những trận mưa lớn.

Dầu làm vườn, bao gồm cả dầu neem, đôi khi cũng được sử dụng bởi những người trồng quy mô thương mại và gia đình, trong quá trình phun lên các lá đang phát triển, Dầu có thể giúp ức chế trứng nở. Tiếp tục phun lên lá trong 10-14 ngày cho đến khi chúng cứng lại và ngừng phun khi nhiệt độ đạt trên 27 độ C. 

Kiểm soát canh tác của người ăn lá có múi

Người trồng cam quýt có thể sử dụng bẫy dính pheromone để theo dõi quần thể sâu trưởng thành nhưng những bẫy này chỉ thu hút con đực. Mặc dù chỉ những chiếc bẫy này không đủ để ngăn chặn quần thể dịch hại, nhưng chúng có thể cung cấp một ước tính về mức độ lây nhiễm. Nếu bạn cần trợ giúp xác định côn trùng trên bẫy dính của mình, bạn có thể gửi bẫy đến văn phòng khuyến nông của các chuyên gia nông nghiệp. 

Nhặt, loại bỏ lá bị nhiễm bệnh nặng bằng tay là biện pháp kiểm soát canh tác  phổ biến để ngăn chặn quần thể sâu vẽ bùa. Lá sau khi hái xong có thể thả vào xô nước xà phòng để làm chết ấu trùng. Tránh cắt tỉa quá nhiều lá vì có những phần không bị hư hại hoặc lá vẫn có thể quang hợp. Ngoài ra, tránh cắt tỉa các cành còn sống của cây có múi nhiều hơn một lần mỗi mùa và không bón phân nhiều đạm khi có sự xâm nhập lớn của sâu vẽ bùa. Cả hai hành động này sẽ làm gián đoạn chu kỳ bật chồi của cây có múi và làm trầm trọng thêm vấn đề dịch hại. Các chồi vượt có thể phát triển phía trên tổ hợp ghép của các cây trưởng thành. Những chồi này có thể thu hút bướm đêm trưởng thành đến đẻ trứng. Loại bỏ những chồi này có thể giúp ngăn chặn những con trưởng thành.  

Điều kiện tối ưu cho sự xâm nhập của sâu vẽ bùa là từ 20 đến 27 độ C và độ ẩm tương đối trên 60%. Ví dụ, ở nội địa huyện Hàm Yên, nhiệt độ mùa hè cao ngăn cản quần thể sâu vẽ bùa. Chúng có nhiều khả năng phát triển mạnh trong môi trường ven núi rừng mát mẻ hơn. Tuy nhiên, đây là loài dịch hại có khả năng lây lan theo địa lý với sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu, đặc biệt là vào mùa xuân và mùa thu. 

Kiểm soát sinh học đối với sâu ăn lá có múi

Điều quan trọng là phải bảo vệ những kẻ thù tự nhiên của sâu vẽ bùa như một số loài ong bắp cày ký sinh. Những con ong bắp cày này, bao gồm cả Ageniaspis citricola và Cirrospilus coachellae, sẽ đẻ trứng trực tiếp trong đường hầm của sâu vẽ bùa. Một khi trứng của những con ong bắp cày này nở, ấu trùng của chúng sẽ tiêu thụ ấu trùng sâu vẽ bùa. Những kẻ thù tự nhiên này thường không cần đưa vào môi trường vì chúng đã có mặt. Ví dụ ở Florida, thiên địch chiếm hơn 50% số lượng ấu trùng gây hại. 

Các biện pháp kiểm soát côn trùng khác

Có thể là quá mức cần thiết khi sử dụng biện pháp kiểm soát hóa học bổ sung để quản lý loài gây hại này do tác hại tiềm tàng của chúng đối với thiên địch của sâu vẽ bùa. Nhiều loại thuốc diệt côn trùng này không hiệu quả vì nó khó chui vào dưới bề mặt lá vào đường hầm và tiếp xúc với ấu trùng. 

Biện pháp hóa học

Như đã nói ở trên thì sâu vẽ bùa thường khó trị bằng thuốc hóa học nhưng chắc chắn sẽ có nhiều người làm vườn thích sử dụng hóa học hơn các phương pháp khác vì tính chất nhanh, gọn, lẹ và đơn giản. Vì thế như thường lệ tới cuối bài tôi cũng sẽ chỉ các bác cách phòng trừ sâu vẽ bùa bằng biện pháp hóa học tất nhiên mang tính chất phòng là chính. Khi phun thuốc chú ý thực hiện theo đúng khuyến cáo và hướng dẫn của nhà sản xuất và thực hiện cách ly đầy đủ.

Thuốc phun sâu vẽ bùa sẽ được phun vào giai đoạn khi chồi non mới nhú khoảng 1 -2 cm và chỉ cần phun 1 lần vào giai đoạn đó có thể giảm thiểu tới 99 % sâu vẽ bùa sẽ xuất hiện vào các đợt cây lên chồi này. Tham khảo các loại thuốc sau:

Agbamex 5EC

Tasieu 1.9EC

Reasgant

Radian 60 SC

Ngoài ra để cây trồng luôn khỏe mạnh tôi vẫn luôn khuyên mọi người hãy bổ xung phân hữu cơ cho cây trồng:

Tham khảo: Phân hữu cơ

Chúc các bạn thành công!