
Hướng dẫn bón phân gốc cây ăn quả đúng cách cho bộ rễ luôn khoẻ mạnh
Đoàn Khanh
Th 7 03/06/2023
HƯỚNG DẪN BÓN PHÂN GỐC CÂY ĂN QUẢ ĐÚNG CÁCH CHO BỘ RỄ LUÔN KHỎE MẠNH
Cây ăn quả là loại cây chủ lực của bà con sản xuất nông sản và là cây chủ lực của nền kinh tế Việt Nam. Các loại cây được trồng rất đa dạng có thể kể đến như cam, quýt, mít, bưởi, sầu riêng, na,… Chúng bao gồm tất cả các loại cây có đặc điểm chung là được trồng để thu hoạch trái (quả) để chế biến hoặc ăn trực tiếp.
Trồng cây ăn quả mang lại hiệu quả kinh tế rất cao, điển hình như công lao động ít hơn so với cây ăn quả khác, không phải trồng lại nhiều lần mà trồng một lần có thể được thu hoạch nhiều năm trước khi phải trồng lại. Năng suất cây trồng tốt và giá trị kinh tế cao, nguồn tiêu thụ dồi dào.
Tuy nhiên nhược điểm của cây là cây mới trồng phải sau một khoảng thời gian nhất định ít thì một năm hoặc nhiều thì 5 năm mới có thể cho thu hoạch. Trong thời gian đó chỉ có thể đầu tư chăm sóc cây mà không thể thu lại được kinh tế. Vậy nên đối với người nông dân trồng cây ăn trái nỗi khiếp sợ lớn nhất của họ đó là việc cây ăn trái bị chết và phải trồng lại vườn cây.
Vậy có các nguyên nhân nào có thể dẫn đến chết cây phải trồng lại? Các nguyên nhân này không nhiều nhưng đôi khi vì chủ quan nên chúng ta không để ý dẫn tới việc cây bị chết mà chúng ta không phát hiện kịp thời, gây ra thiệt hại lớn về kinh tế.
Đầu tiên chúng ta có thể kể tới như chết cây do sâu bệnh hại (bồ hóng, than đen,) chết cây do thời tiết thiên tai, chết cây do ngập úng và chết cây do phun nhầm thuốc hóa học. Tuy nhiên có một nguyên nhân rất ít người nghĩ tới dù phạm phải rất nhiều đó chính là chết cây do bón sai loại phân và bón phân sai cách cho cây trồng.
Mỗi loại phân bón sẽ có công dụng và cách bón riêng, vì vậy nếu chúng ta bón phân không đúng công dụng hoặc không đúng cách bón của loại phân đó đều sẽ gây hại cho cây. Vì bộ rễ cây ăn quả đâm sâu vào đất nên có thể không chết ngay nhưng tích tụ một vài năm chắc chắn sẽ chết cây.
Còn nhớ rằng những năm 2010 khi cam sành Hàm Yên còn đang là một thương hiệu cam lớn, nổi tiếng, người dân giàu có nhanh chóng từ việc trồng cam. Tuy đường xá khó khăn nhưng nhà nào cũng mua oto có nhà 2 3 cái nhiều khi không phải để đi mà vì tiền nhiều quá không biết làm gì. Khi đó đã bắt đầu xuất hiện bệnh vàng lá trên cây cam. Rất nhiều công ty, nhiều loại thuốc được mang tới để phun lên cây với hy vọng chữa bệnh nhưng thực ra đa số những chế phẩm được phun lên cây khi đó là bổ xung vi lượng như Mn, Zn (mangan, kẽm) vì họ lầm tưởng rằng do thiếu hai vi lượng này mà cây sẽ chuyển lá sang vàng.
Và họ đã đúng, đúng là lá cây thiếu hai loại vi lượng đó thật. Nhưng họ sai ở cách làm. Họ đâu biết rằng qua kiểm tra phân tích trong đất không hề thiếu hai loại vi lượng đó mà lá cây lại thiếu. Vậy nguyên nhân do đâu?
Đúng vậy! là một người làm nông nghiệp chắc chắn đã nhận ran gay vấn đề nằm ở bộ rễ của cây, do bộ rễ không lấy được dinh dưỡng lên để nuôi cây nên gây ra hiện tượng như vậy. Đào sâu vào bộ rễ chúng ta đã thấy rằng bộ rễ khô, tróc vỏ và cây hoàn toàn không có rễ tơ. Khi đó người ta đã nghĩ rằng có thể do nấm (mà thực tế phân lập mẫu rễ có tìm ra nấm phytopthora spp thật) nên người ta tập trung vào trừ nấm rễ. Nhưng cây vẫn không khỏi.
Sau khi tôi trở về quê nhà Tuyên Quang do là người địa phương nên tôi rất hiểu. Cam ở đây chẳng phải do nấm rễ gì cả. và chính là do bón phân sai cách mà ra.
Người dân ở đây truyền tai nhau bón loại phân rẻ tiền, có gốc acid vì thế pH trong phân rất thấp. Và họ bón phân bằng cách quãi phân trên bề mặt đất. Khi đó người dân vui lắm vì mỗi lần bón phân xong là cỏ cũng chết sạch và họ không mất thêm tiền đi phun thuốc cỏ.
Lúc đó ra đường ở đâu họ cũng truyền tai nhau là “bón loại phân đó đi, bón vào lúc trời mưa xong ý, quãi nặng tay vào phân đó rẻ lắm không tốn tiền đâu, xong là cỏ cũng tự chết đỡ tốn tiền”.
Tôi lúc đó bỗng đặt ra câu hỏi cỏ và cây đều là thực vật, nếu có chết thì cây có ảnh hưởng không?
Về sau theo nghiên cứu của tôi thì là có ảnh hưởng. Nguyên nhân cỏ chết là do bị sót phân bón. Nhưng vì sao mà cỏ chết mà cây cam lại sau vài năm mới chết? đơn giản thôi câu trả lời nằm ở đặc điểm sinh trưởng của cây. Cây cỏ có bộ rễ ăn nông, thân thấp. nên khi tiếp xúc phân bón ngoài bị sót trên thân làm cây khô héo thì bộ rễ của cây cũng bị sót phân nên sẽ chết. Còn cây cam đã già hàng chục năm tuổi, nên bộ rễ ăn sâu và phân bón không tiếp xúc lên lá cây, cho nên khi bón phân kiểu đó những rễ tơ gần mặt đất bị ảnh hưởng và chết đi trước và khi phân bón ngấm tới tầng sâu hơn thì cây vẫn còn rễ để hấp thu dinh dưỡng từ phân ở tầng sâu hơn đó. Tuy nhiên qua thời gian bón vài lần phân, phân bón đó không chỉ làm sót rễ mỗi lần bón nữa mà còn làm thay đổi pH của đất xuống quá thấp, dần dần mỗi lần bón phân như mỗi lần đổ acid vào gốc cây vậy, rễ cây rụt dần rồi chết.
Khi lượng rễ cây chết đã nhiều, biểu hiện lên lá là vàng lá, khi đó thì cây sẽ chết mà rất khó chữa, thời gian chữa bằng thời gian trồng lại cây mới mà thậm chí là đất đó pH đã quá thấp không thích hợp trồng cây mới nữa.
Giờ các bạn đã hiểu tầm quan trọng của bón phân đúng cách và bón đúng loại phân rồi chứ?
Bài viết này của chúng ta sẽ bao gồm hai phần chính. Đó là chọn loại phân bón phù hợp và bón phân đúng cách cho loại phân đó.
Phân cho cây ăn quả chúng ta có thể chia ra làm 4 loại chính như sau:
- Phân tan hoàn toàn trong nước.
- Phân không tan hoàn toàn trong nước.
- Phân hoàn toàn không tan trong nước.
- Và phân hữu cơ (có thể bao gồm phân chưa xử lý hoặc đã xử lý. Có thể bao gồm xử lý vi sinh hoặc không).
1. Phân tan hoàn toàn trong nước
Đây là các loại phân bón NPK trung vi lượng mà khi hòa vào nước sẽ tan hoàn toàn. Thường là loại phân tháp cao.
Loại phân này mang hàm lượng dinh dưỡng rất cao với công nghệ sản xuất hiện đại và tác động nhanh tới cây trồng.
Thông thường loại phân này thích hợp dùng đối với cây hoặc giai đoạn cây trồng cần hàm lượng dinh dưỡng rất cao và nhanh chóng.
Thích hợp nhất là sử dụng cho những cây bị hãm dinh dưỡng để ra hoa hoặc hãm kích thước cây. Sau giai đoạn hãm cây lại cần đưa dinh dưỡng vào cây thật nhanh để cây nuôi hoa hoặc hồi phục sức khỏe của cây.
Nhìn chung đây là loại phân sử dụng cho các loại cây mà trong quá trình phát triển có sự kìm hãm của con người theo giai đoạn.
Các ví dụ thích hợp sử dụng có thể kể đến như cây vải, sau khi khoanh cành hãm ra hoa thì dùng phân này để nuôi hoa và nuôi quả. Cây cam canh, cây bưởi da xanh, cây nhãn cũng vậy, sau mỗi đợt hãm cây ra hoa thì sẽ sử dụng để cây hồi sức nhanh để mang hoa và lớn quả.
Tuy nhiên đây không phải loại phân sử dụng thường xuyên vì sẽ gây ra các hệ quả thừa phân, lốp đạm trên cây. Sau khi cây đã được hồi đủ dinh dưỡng rồi sẽ dừng loại phân này mà sử dụng loại khác thích hợp hơn với lượng đạm thấp hơn và kali cao hơn. Chẳng hạn như cam canh khi cây đã được hồi sức và phát triển quả đạt kích thước rồi sẽ dừng phân và tiếp tục hãm quả cho không lớn nữa, nếu tiếp tục bón phân này sẽ gây ra quả quá lớn, nứt quả do thừa đạm, mất phẩm chất quả,…
Nhìn chung đây là loại phân rất dễ sử dụng khi phối hợp với kỹ thuật trồng cây của người trồng.
Cách dùng: Vì là phân tan trong nước nên nếu bón rải trên đồng ruộng hay vào đất phân sẽ rất nhanh bị mất đi vì thế để hiệu quả nhất khi dùng loại phân này là hòa nước tưới. Nồng độ hòa tưới để không hại đất là từ 1-2% và lượng tưới tùy thuộc vào kích thước của cây. Tưới nhắc lại sau từ 7-10 ngày một lần. Khi tưới nên phối hợp thêm humic để cây hấp thu tốt hơn.
->Tham khảo humic: super humic
2. Phân không tan hoàn toàn trong nước
Đây là loại phân mà khi cho vào nước chúng ta sẽ thấy phân tan một phần, thường là đạm và kali và còn lại một phần cặn hoặc chất rắn không tan. Đây chính là loại phân không tan hoàn toàn trong nước.
Đây là loại phân rất phổ biến hàng ngày, với hàm lượng NPK từ thấp tới cao và rất đa dạng. Công nghệ sản xuất loại phân này cũng đơn giản hơn phân tan hoàn toàn trong nước. Thông thường thành phần không tan trong phân chính là lân (P2O5).
Đối với loại phân này chúng ta nên chia ra làm 2 loại là loại nên sử dụng và loại không nên sử dụng. Loại nên sử dụng là loại có pH ở ngưỡng từ 5.5-7.5 tốt nhất là trong khoảng 6-7. Nếu pH bằng 5 hoặc 8 thì còn miễn cưỡng sử dụng tuy nhiên với lượng ít và không nên sử dụng thường xuyên và nếu dưới 5 hoặc trên 8 thì là không nên sử dụng, vì sẽ phá loại pH của đất rất mạnh.
Cách kiểm tra pH của đất đó là sử dụng một ít nước lọc, pH bằng 7 và cho phân vào, sử dụng giấy quỳ để đo kết quả hoặc cũng có thể dùng máy đo pH để tăng độ chính xác. Thông thường loại phân này thường có pH thấp chứ không có pH cao hơn 7.
Cách dùng:
Loại phân này mục đích là duy trì dinh dưỡng thường xuyên trong đất, giữ mức dinh dưỡng trong đất ổn định và không có biến động lớn về dinh dưỡng trong đất. Vậy nên loại này thích hợp dùng cho các loại cây sinh trưởng tự nhiên, không có sự can thiệp quá sâu của kỹ thuật canh tác vào cây. Điển hình như cây na, chuối,… đây là các cây sẽ ra hoa và quả tự nhiên không cần tác động.
Vì loại phân này có một phần tan nên nếu phơi ngoài đồng ruộng sẽ bị nhanh mất đi các thành phần tan đó mà thành phần không tan thì lại không ngấm vào đất để cây sử dụng. Cho nên cách bón chính xác nhất cho loại phân này là cuốc rạch hoặc tạo rãnh rồi cho phân vào rạch lấp đất lại. Mục đích là đưa phân vào trong đất để không bị mất đi do nắng hay mưa mà hàm lượng không tan cũng nhanh chóng tan vào keo đất để cây có thể sử dụng được. Bón loại phân này nên bón thường xuyên và sử dụng cách nhau 2-3 tháng một lần. Vị trí cuốc lạch cách gốc là theo hình chiếu của tán cây hoặc cũng có thể tụt vào trong tán một chút. Chú ý nên trộn thêm humic vào phân để cây hấp thu tốt hơn.
Phân bón điền gia Lân humic magie + kẽm phát triển xanh lá.
-> Tham khảo:
Phân bón yaraMila winner 15-8-20 8S
3. Phân không tan trong nước
Những năm gần đây có một loại phân hoàn toàn không tan trong nước. Thường được áp dụng đối với cây lúa nước để giảm lượng bón xuống chỉ còn duy nhất một lần cho một vụ. Đối với cây ăn quả thời gian bón sẽ được tăng lên thành 4-5 tháng một lần hoặc 6 tháng một lần.
Ưu điểm của loại phân này là độ hữu hiệu cao, dinh dưỡng không bị mất đi và sẽ tồn tại trong đất và nhả dinh dưỡng từ từ cho tới lúc hết hoàn toàn. Vậy nên hiệu lực sử dụng phân cho cây kéo dài, số lần bón sẽ giảm đi. Và không bị shock phân nên sẽ hạn chế các vấn đề về rễ của cây trồng. An toàn hơn phân bón không tan hoàn toàn trong nước.
Nhược điểm là phân nhả chậm nên không thich hợp bón theo giai đoạn cây mà chỉ thích hợp duy trì lượng dinh dưỡng ổn dịnh trong đất giống với phân không tan toàn toàn trong nước.
Cách bón: Vì là phân không tan vậy nên chúng ta vẫn phải đưa phân vào sâu trong đất để cây trồng có thể hấp thu tốt nhất. Giống với phân không tan hoàn toàn trong nước chúng ta sẽ cuốc rạch tạo rãnh rồi cho phân vào các rãnh đó lấp đất lại. Sau khoảng chửng 4-5 tháng kiểm tra nếu phân đã hết chúng ta sẽ bón tiếp còn nếu phân vẫn chưa hết chúng ta sẽ bón sau khoảng 5-6 tháng. Vị trí cuốc lạch cách gốc là theo hình chiếu của tán cây hoặc cũng có thể tụt vào trong tán một chút.
4. Phân hữu cơ
Đây là một nhóm phân bao gồm phân chuồng chưa xử lý, đã xử lý, phân xanh,… Mỗi loại chúng ta lại có các cách dùng khác nhau.
Thông thường phân hữu cơ sẽ có pH dưới 5.5 hoặc trên 7.5 nhưng sẽ không quá thấp hoặc quá cao. Các bạn cũng đừng lo pH của phân hữu cơ vì các vi sinh vật trong phân sẽ nhanh chóng cân bằng pH với môi trường không gây hại cho cây trồng.
Phân hữu cơ mang giá trị dinh dưỡng không cao, không thể làm cây trồng tốt lên ngay sau khi bón giống phân NPK hóa học.
Tuy nhiên giá trị của phân hữu cơ không nằm ở dinh dưỡng mà nằm ở cải tạo đất, cải thiện độ mùn của đất qua đó đất tơi xốp hơn, mang được nhiều dinh dưỡng hơn thích hợp với bộ rễ của cây trồng hơn cho đó cây trồng sẽ phát triển tốt hơn và khi đất đã tốt rồi thì lượng phân bón cần cung cấp cho cây sẽ ít dần đi.
Đối với phân chưa xử lý chúng tôi khuyên các bạn không nên sử dụng vì đây là nguồn mầm bệnh rất lớn cho bộ rễ của cây trồng. Nếu vẫn miễn cưỡng sử dụng thì cách bón đó là cho vào bao tải (bao dứa) buộc chặt và để cách gốc cây khoảng 1 mét. Lúc này thời gian sẽ làm cho phân hoai mục dần và theo mưa hàm lượng dinh dưỡng của phân sẽ được đưa vào trong đất. Và khi bao mục thì phân cũng đã sạch không còn là mối lo mầm bệnh nữa nên có thể rải lên bề mặt gốc cây.
->Tham khảo chế phẩm ủ phân sinh học Trichoderma bacillus 1kg
Đối với phân đã xử lý vi sinh, hoàn toàn sạch và không có chứa mầm bệnh thì để tác động nhanh hơn thì chúng ta vẫn nên vùi phân vào trong đất. Tuy nhiên không nên vùi theo lạch quanh tán mà có thể vùi vào sát gốc hơn để hệ vi sinh vật trong phân hữu cơ tác động nhanh hơn.
Tuy nhiên việc vùi phân hữu cơ cũng chỉ nên áp dụng với các loại phân đã qua chế biến ép viên của các công ty nhà máy như các loại sau:
Phân hữu cơ organic nitro boost
Phân hữu cơ vi sinh sông gianh
->Khuyên dùng: Phân bón hữu cơ cao cấp nutritech super humic 80 vi lượng.
Còn đối với các loại phân mang tính tự phát như tự xử lý vi sinh và phân giải hữu cơ thì chúng ta nên rải trên bề mặt đất cách gốc 0.5-1m và khi giải nên tưới thêm chế phẩm vi sinh đối kháng trừ bệnh và trừ sâu. Rải lớp mỏng không nên đổ đống và không rải quá rày để bộ rễ của cây còn hô hấp đượp.
Đối với phân vi sinh dù bón loại nào và theo cách nào chúng ta vẫn nên tưới thêm chế phẩm vi sinh đối kháng để đảm bảo an toàn cho dễ cây.
-> Tham khảo phân bón vi lượng tricho plus xử lý bã xác thực vật, phân chuồng tươi.
Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết. Chắc chắn rằng tới đây các bạn đã có thể lựa chọn cho mình loại phân phù hợp với cây trồng của mình và có cách bón phân hợp lý tránh phản tác dụng gây hại cho cây trồng rồi. Chúc các bạn thành công.