Bệnh loét cây có múi (Xanthomonas Citri)
BỆNH LOÉT CÂY CÓ MÚI (XANTHOMONAS CITRI)
Cây có múi bao gồm Cam quýt là một trong số những loại trái cây phổ biến nhất được tìm thấy trên khắp thế giới. Đây là một loại cây trồng thích hợp với điều kiện khí hậu ấm áp, nhiệt đới. Hai loại bệnh chính ảnh hưởng đến cây có múi, loét cây có múi và huanglongbing (bệnh vàng lá gân xanh), cả hai đều gây ra những hậu quả kinh tế nghiêm trọng đối với ngành cây có múi và được các cơ quan chính phủ ở Mỹ và nước ngoài quản lý nghiêm ngặt.
Bệnh loét trên cây có múi là bệnh do vi khuẩn hại cây có múi do các biến thể của vi khuẩn Xanthomonas axonopodis pv. Citri gây ra. Bệnh này thường được tìm thấy ở các vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi thường trồng cam quýt. Phạm vi địa lý của nó bao gồm hơn 30 quốc gia ở Châu Á, Trung Đông, Châu Đại Dương và Châu Mỹ. Tại Hoa Kỳ, bệnh này lần đầu tiên xuất hiện dưới dạng cây giống gốc ghép nhập khẩu và cây bị nhiễm bệnh từ Nhật Bản vào năm 1910 và đã bùng phát một số đợt bùng phát ở các bang sản xuất cam quýt kể từ đó. Các nỗ lực xóa bỏ đã được thực hiện ở một số bang để kiểm soát sự lây lan của nó tuy nhiên đến nay các biện pháp gần như đang không tỏ ra có hiệu quả phòng bệnh. Hiện tại Bệnh loét hại cây có múi có thể lây lan nhanh chóng nếu không được kiểm soát.
Nó cũng đã trở thành trung tâm trong cuộc chiến pháp lý kéo dài 16 năm giữa 18.000 chủ nhà vườn ở trung tâm Florida và các tiểu bang. Từ năm 2002-2006, Bộ Nông nghiệp và Dịch vụ Người tiêu dùng Florida đã loại bỏ hơn 60.000 cây họ cam quýt, bao gồm cả những cây họ cam quýt vẫn còn khỏe mạnh có khoảng cách với cây bị nhiễm bệnh trong vòng bán kinh 580 mét, trong một nỗ lực diệt trừ dịch bệnh. Cơ quan lập pháp bang Florida gần đây đã phê duyệt khoản bồi thường cho việc chặt bỏ cây và dự kiến 42 triệu USD sẽ được trả cho các chủ nhà vườn.
Ngoài Florida, USDA (bộ nông nghiệp Hoa Kỳ) cũng báo cáo các trường hợp bệnh được tìm thấy ở Louisiana và Texas cho đến nay và đang giám sát chặt chẽ ngành công nghiệp cam quýt ở California. Nếu bạn trồng cam quýt ở bất kỳ tiểu bang nào trong số những tiểu bang này có bị ảnh hưởng đáng kể đến ngành công nghiệp sản xuất cây có múi, hãy tuân thủ các quy định và khuyến nghị mới nhất từ tiểu bang của bạn để giữ cho cây có múi của bạn khỏe mạnh và ngăn ngừa sự lây lan tổng thể của bệnh.
Vâng đó là chuyện của Hoa Kỳ để thấy rằng bệnh nghiêm trọng tới mức nào. Còn ở Việt Nam loét cây có múi đang trở thành một bệnh cực ký phổ biến với sự xuất hiện ở tất cả các diện tích trồng cây có múi từ bắc vào nam bao gồm cả trên cam, quýt, chanh và bưởi. Thông thường bệnh này sẽ bị nặng vào mùa mưa và có thể bị cả trên lá và quả khiến cho quả bị mất thẩm mỹ cũng như chất lượng quả sẽ giảm. Thông thường đây là bệnh tốn rất nhiều thuốc phun của các nhà vườn.
Loét cây có múi là gì
Hình ảnh: Bệnh hại cây có múi là một vấn đề nghiêm trọng đối với những người trồng cây có múi.
Bệnh loét trên cây có múi là một bệnh thực vật trên cây có múi rất dễ lây lan do các loại biến chủng khác nhau của vi khuẩn Xanthomonas axonopodis pv. Citri gây ra. Biến thể phổ biến nhất là dòng hại cây có múi Châu Á (CC-A), tác động đến phạm vi ký chủ rộng nhất và gây thiệt hại kinh tế nhiều nhất trên nhiều vùng trồng cây có múi. Các biến thể X. axonopodis khác nhau, chẳng hạn như CC-B và CC-C, có sự phân bố địa lý, mức độ bệnh và phạm vi ký chủ khác nhau. Các cơ quan quản lý nông nghiệp sẽ kiểm tra các chỉ thị protein và sử dụng phân tích DNA để xác định các biến thể bệnh hại cây có múi cụ thể.
Phải nói thêm rằng bệnh loét cây có múi trong tiếng anh có tên là (Citrus Canker) do đó các biến thể được đặt tên theo 2 chữ viết tắt đầu tiên (CC) và chữ cái sau chỉ đặc tính về vùng phân bố hoặc ký chủ của bệnh.
Thông thường bệnh loét cây có múi sẽ phát sinh phát triển mạnh trong mùa mưa và hạn chế phát sinh trong mùa khô hơn. Cứ sau mỗi cơn mưa là bệnh lại phát sinh và phát triển quá nặng và cần phải phun thuốc kịp thời để hạn chế hậu quả.
Vòng đời của vi khuẩn loét cây có múi
Mặc dù các chủng X. axonopodis khác nhau, nhưng chúng đều có chung một khả năng gây bệnh. Bệnh loét trên cây có múi lây lan khi vi khuẩn xâm nhập vào lỗ khí của lá, các khe hở tự nhiên trên cây hoặc qua vết thương hở. X. axonopodis phát triển mạnh ở nhiệt độ từ 20-30 độ C. Khi đã vào bên trong mô thực vật, vi khuẩn gây bệnh loét cây có múi sẽ nhân lên và có thể cấy vào các mô khỏe mạnh khác sau 5 ngày phát triển. Các cây bị nhiễm bệnh sẽ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng rõ ràng sau 9 ngày kể từ ngày tiếp xúc. Vi khuẩn được giải phóng từ các vết bệnh của cây bị nhiễm bệnh khi chúng bùng phát và sau đó phân tán để lây nhiễm sang các mô cây khỏe mạnh thông qua mưa gió. Vi khuẩn gây bệnh trên cây có múi có thể tồn tại vài ngày trong đất, vài tháng trên vật liệu thực vật bị nhiễm bệnh đã được trộn vào đất, và thậm chí vài năm trên cây bị nhiễm bệnh. X. axonopodis thường tồn tại quanh năm trong điều kiện khí hậu ấm áp và qua nhiều mùa sinh trưởng.
Các sự kiện thời tiết lớn như bão tạo ra một cơn bùng phát hoàn hảo vì có cả độ ẩm cần thiết cho bệnh loét cây có cây có múi sinh sôi cũng như gây ra thiệt hại vật chất cho cây có múi. Sâu vẽ bùa hại cây có múi đang ăn trong mô lá của cây có thể làm trầm trọng thêm mức độ lây truyền và mức độ nghiêm trọng của bệnh loét hại cây có múi.
Các triệu chứng của bệnh loét cây có múi
Như tên gọi của nó, sự phát triển của bệnh loét trên cây có múi gây ra các vết bệnh trên lá, thân và quả của cây có múi và có thể ảnh hưởng đến tất cả các bộ phận trên mặt đất của những cây này. Cây bị nhiễm bệnh có thể bị rụng lá, rụng trái và chết cây ở giai đoạn cuối. Các vết bệnh trên cây có múi đầu tiên bắt đầu phát triển trên lá trong khoảng thời gian từ 1-2 tuần nhiễm bệnh. Chúng bắt đầu ở bề mặt dưới của lá như những vết sưng nhỏ nhỏ và phát triển thành một quầng màu vàng hoặc rám nắng không đều xung quanh vết sưng. Cuối cùng, chúng có hình dạng giống như miệng núi lửa và rụng xuống, điều này có vấn đề đối với sức khỏe tổng thể của các cây có múi bị nhiễm bệnh. Theo dõi chặt chẽ lá, thân và quả của cây họ cam quýt của bạn để theo dõi sự lây lan của bệnh, và theo dõi chặt chẽ bất kỳ lá nào có quầng vàng hoặc bất kỳ vết bệnh tiềm ẩn nào trên quả.
Thông thường về cách mô tả đơn giản hơn thì vết bệnh trên cây có múi sẽ giống như một vết sẹo lồi. Hay đúng hơn là vi khuẩn xâm nhập vào lá, nhân lên tạo thành một vết sẹo lồi trên lá, thân, hay quả của cây và vết sẹo này ăn thủng lá và hoàn toàn có thể rụng đi. Thông thường tất cả phần non đều có thể nhiễm bệnh.
Các vết bệnh trên cây có múi cũng có thể phát triển trên cành cây hoặc trên quả. Chúng phát triển và cũng có ngoại hình giống như miệng núi lửa. Bệnh loét trên cây có múi là một loại bệnh làm dập và xấu vỏ quả có thể làm giảm đáng kể giá trị thị trường của những loại cây trồng này. Trên trái cây bị nhiễm bệnh, nó có thể trông giống như rìa bị ngấm nước và các vết sẹo này cũng có thể phun ra và rỉ ra mủ giống các vết bệnh ở các vị trí khác. Một bệnh nhiễm trùng loét cây có múi nghiêm trọng có thể dẫn đến rụng trái sớm, điều này cũng có thể làm lây lan sâu bệnh hại cây có múi thông qua sự di chuyển của vật liệu thực vật. Trái cây trưởng thành bị nhiễm vi khuẩn hại cam quýt này nên được loại bỏ và xử lý.
Các loài cây có múi nhạy cảm với bệnh loét cây có múi
Không phải tất cả họ hàng của cây có múi đều bị ảnh hưởng như nhau bởi bệnh loét hại cây có múi vì các chủng vi khuẩn khác nhau có ký chủ khác nhau. Ví dụ, các giống cây có múi như cam chua, bưởi và chanh Mexico dễ bị nhiễm CC-B. Chanh Mexico và cam chua cũng là ký chủ duy nhất được biết đến của CC-C. Dòng vi khuẩn gây bệnh loét hại cây có múi phổ biến nhất, CC-A, gây hại nhiều nhất cho bưởi, một số giống cam ngọt (Dứa, Hamlin và Navel ) và Chanh Mexico, cam Sành. Cây chanh mẫn cảm ở mức độ trung bình và cây quýt đường có khả năng chống chịu ở mức độ trung bình. Ngay cả khi có một số kháng bệnh, hầu hết việc sản xuất trái cây có múi đang gặp thách thức khi bị đe dọa bởi những tác nhân phá hoại cây có múi phổ biến này.
Kiểm soát bệnh loét cây có múi
Hình ảnh: Bệnh thối rữa trên cây có múi xuất hiện trên cả lá và mô thân.
Cũng như đối với bệnh vàng lá gân xanh trên cây có múi, không có cách chữa trị bệnh loét hại cây có múi khi cây đã có biểu hiện bệnh, đó là lý do tại sao cần phải hết sức cảnh giác để theo dõi và kiểm soát sự lây lan của nó. Phòng chống dịch bệnh là điều cực kỳ quan trọng. Thực hành tiêu chuẩn phòng bệnh đối với các nhà sản xuất cây có múi trên khắp thế giới là sử dụng chất diệt khuẩn gốc đồng. Thuốc diệt nấm gốc đồng đã được chứng minh là làm giảm tổng số vi khuẩn trên lá và phải được phun lên cây có múi trong khoảng thời gian ba tuần trong suốt mùa sinh trưởng bắt đầu từ đợt xả lá mùa xuân đầu tiên. Hiệu quả của việc phun thuốc đồng phụ thuộc vào thời tiết. Phương pháp kiểm soát này kém hiệu quả trong điều kiện ẩm ướt và mưa do vi khuẩn gặp điều kiện thuận lợi để xâm nhập và phát sinh phát triển. Có những mối quan tâm lâu dài bổ sung về việc sử dụng thuốc xịt đồng liên tục bao gồm sự phát triển của các chủng vi khuẩn hại cam quýt khác kháng thuốc và sự tích tụ đồng dư thừa trong đất.
Phòng bệnh Loét cây có múi
Thực hiện phương pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) để phòng trừ bệnh hại cây có múi trong khu dân cư bằng cách tuân theo các quy định và thực hành tốt nhất về vệ sinh cây và vườn cây. Mua cây có múi của bạn từ một trong những vườn ươm được chứng nhận sạch bệnh.
Vi khuẩn loét cây có múi luôn tồn tại và thường trực sẵn trên vườn cây chỉ chờ điều kiện thuận lợi là xâm nhập và gây hại cây, do đó khi điều kiện thuận lợi tới phải ngay lập tức phun phòng cho vườn cây ngay,
Việc phun phòng bệnh loét cây có múi rất tốn kém và tốn công do sẽ phải phun nhiều và đổi thuốc liên tục để tránh vi khuẩn kháng thuốc.
Hiệu quả nhất đó là chọn thời điểm phun thuốc, phun ngay sau khi cơn mưa lớn kết thúc được cho là hiệu quả nhất để ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập và phát triển.
Ngoài ra có thể phun boocdo (thuốc gốc đồng) lên cây vào thời điểm đầu mùa mưa để bao bọc lấy lá cây và thân cây, màu xanh này có thể bảo vệ cây một khả năng nào đó. Và chú ý sau khi màu xanh boocdo mất đi cây sẽ mất hiệu lực phòng bệnh.
Bón phân cân đối, tăng cường phân hữu cơ sẽ tăng sức đề kháng cho cây cũng như tăng sức chống chịu của cây với bệnh.
Có thể sử dụng một số loại thuốc sau để phun phòng ngay sau khi cơn mưa dứt hoặc khi cây bắt đầu có các biểu hiện như lá cây có các đốm vàng chẳng hạn. Chú ý thực hiện theo đúng khuyến cáo của nhà sản xuất và thực hiện cách ly đầy đủ.
Tham khảo:
