Bệnh đốm nâu và đốm vòng cà chua (Bệnh vàng lá/ Bạc lá sớm cà chua)
(BỆNH VÀNG LÁ/ BẠC LÁ SỚM CÀ CHUA)
Hình ảnh: Bệnh đốm vòng cà chua
Bệnh vàng lá sớm ở cà chua là một vấn đề phổ biến mà nhiều nhà vườn trồng cà chua phải đối mặt. Nếu không được kiểm soát, nó có thể phá hủy cây cà chua của bạn và khiến cho cà chua không được thu hoạch. Dưới đây là cách để theo dõi các dấu hiệu của bệnh vàng lá sớm và giữ cho nó trong tầm kiểm soát.
Trước khi vào phần tiếp theo chúng ta cần phải thống nhất thuật ngữ một chút. Bệnh này theo tiếng anh sẽ được gọi là bệnh bạc lá sớm, một số người sẽ gọi là bệnh vàng lá sớm và ở Việt Nam sẽ được gọi bằng 2 tên riêng biệt là bệnh đốm vòng và bệnh đốm nâu do 2 loài nấm khác nhau gây ra. Trong bài viết này chúng ta sẽ thống nhất tên bệnh là bạc lá sớm cà chua.
Bạc lá sớm cà chua là gì?
Bệnh bạc lá sớm là một bệnh do nấm gây ra và gây hại chính trên cà chua. Ngoài ra bệnh cũng ảnh hưởng đến các loài thực vật khác như ớt, khoai tây, cà tím,… và các thành viên thực vật khác trong họ cà.
Nấm bệnh này đầu tiên tấn công các lá bên dưới đã già của cà chua, khoai tây, ớt, v.v. và di chuyển lên phần non cao hơn trên cây. Nó thường bị nhầm lẫn với bệnh đốm lá Septoria, bệnh héo rũ nấm Verticillium hoặc Fusarium, đôi khi là cả bệnh đốm lá do vi khuẩn gây ra.
Bệnh bạc lá sớm trên cà chua do 2 loại nấm gây ra đó là nấm Alternaria tomatophila (Việt Nam gọi là nấm này gây bệnh đốm nâu) và Alternaria solani (Việt Nam gọi là nấm này gây bệnh đốm vòng) gây ra. Hai loài khác nhau nhưng cùng một chi.
Hai loại nấm này sẽ cùng phối hợp phát sinh và phát triển rồi gây hại cho cây một cách đồng nhất và phối hợp. Thông thường không thấy có sự xuất hiện riêng lẻ của từng loại cho nên nhiều khi phân loại ra thành 2 bệnh đốm nâu và đốm vòng trở nên khá khó khăn trong việc nhận diện bệnh. Vì vậy như tôi đã thống nhất từ đầu, gọi bệnh này là bệnh bạc lá sớm cà chua và do 2 nguyên nhân gây ra đó là A. Tomatophila và A. Solani. Sẽ tiện cho phân loại và phòng trừ hơn.
Bệnh bạc lá sớm cà chua lây lan như thế nào?
Nấm bệnh có điều kiện sinh trưởng và phát triển lý tưởng trong khí hậu tương đối ấm và ẩm độ cao, mưa nhiều (nhiệt độ khoảng 8 – 32 độ C).
Trong điều kiện ấm áp ẩm ướt hoặc mưa nhiều, giống như những ngày ấm áp với lượng mưa lớn hoặc sương sớm, nấm gây bệnh bạc lá sớm cà chua có thể xâm nhập và nhân lên nhanh chóng. Bào tử có thể được sinh ra nhanh chóng trong thời gian chỉ khoảng từ 3-5 ngày sau khi đốm đầu tiên xuất hiện.
Sau đó, những bào tử này đã sẵn sàng lây nhiễm sang nhiều khu vực hơn trên cây trồng của bạn hoặc lây lan sang những nhân lân cận cây nhiễm bệnh.
Cùng nghiên cứu chu kỳ lây nhiễm của nấm A. Solani nhé.
A. solani sinh sản vô tính; giai đoạn hữu tính của loại nấm này chưa được biết đến. Nấm sống tràn ngập trong đất, mảnh vụn thực vật, hạt giống và các vật chủ thay thế ở dạng bào tử hoặc sợi nấm, có thể đóng vai trò là nguồn mầm bệnh chính. Thành tế bào dày của bào tử giúp nấm thích nghi với các điều kiện khí hậu bất lợi. lây nhiễm xảy ra trong điều kiện ấm và ẩm ướt. Bào tử nảy mầm ở nhiệt độ 8–32 ° C trong điều kiện mát và ẩm ướt để tạo thành các ống mầm. Các ống mầm xâm nhập trực tiếp vào mô vật chủ hoặc xâm nhập qua khí khổng hoặc vết thương, do đó gây ra lây nhiễm. Vết bệnh xuất hiện sau 2 – 3 ngày tùy thuộc vào điều kiện môi trường, tuổi lá và tính mẫn cảm của cây trồng, bào tử được tạo ra từ 3–5 ngày sau khi xuất hiện vết bệnh. Nói chung, cần một thời gian dài ẩm ướt để tạo bào tử, nhưng bào tử cũng được tạo ra trong điều kiện khô và ướt luân phiên. Đầu tiên, tế bào sinh sản được phát triển trong đêm ẩm ướt, sau đó tạo ra bào tử hoặc sẽ tạo ra bào tử bào tử trong một đêm ẩm ướt khác sau khoảng thời gian có ánh sáng ban ngày và khô ráo. Trong bước tiếp theo, bào tử phân tán nhanh chóng nhờ gió và mưa tạt vào và tiếp tục chu kỳ bệnh ở các bộ phận khỏe mạnh khác của cùng một cây hoặc các cây khác nhau. Bạc lá sớm cà chua có khả năng gây nhiễm trùng đa vòng vì chu kỳ bệnh ngắn.
Bào tử Alternaria có thể lây lan qua gió, người và động vật, cũng như các dụng cụ bị ô nhiễm. Các lá phía dưới thường bị nhiễm bệnh khi tiếp xúc với đất bị ô nhiễm hoặc khi đất bị mưa hoặc nước tưới văng lên lá.
Độ ẩm cao, mưa và gió góp phần làm phát tán bào tử Alternaria . Nói cách khác, mùa phát sinh phát triển chính của bệnh đó là từ thời điểm mùa xuân cho tới hết mùa hè hoặc chính là mùa mưa ở miền nam Việt Nam.
Bệnh bạc lá sớm có thể gây ra các bệnh thối lá trên cây. Nấm Alternaria cũng tiết ra phytotoxin, hóa chất độc hại cho cây chủ — cà chua hoặc khoai tây của bạn. Kết quả là cây trồng còi cọc hoặc thậm chí chết, năng suất thu hoạch giảm.
Ước tính thiệt hại hàng năm của bệnh gây ra trên cà chua chiếm 79% trong tổng số các bệnh hại cà chua.
Nhận biết bệnh bạc lá sớm cà chua
- Bệnh bạc lá sớm bắt đầu xuất hiện trên các lá già, thấp hơn vào giữa mùa hè khi nhiệt độ ấm áp. Hãy để ý những dấu hiệu sau khi đi dạo trong khu vườn của bạn:
- Các đốm đen nhỏ có thể xuất hiện trên các lá già gần đất. Các đốm có màu nâu và tròn và có thể phát triển các vòng đồng tâm.
- Các đốm bạc lá sớm có kích thước từ kích thước của một cục tẩy bút chì đến gần bằng một đồng xu.
- Mô lá xung quanh các đốm có thể chuyển sang màu vàng.
- Cuối cùng, các lá bị nhiễm bệnh sẽ chuyển sang màu nâu hoàn toàn và khô héo. Chúng có thể rơi ra hoặc bám vào cây dưới dạng lá khô.
- Bệnh trên thân thường có hình bầu dục và cũng có dạng vòng đồng tâm.
- Quả có thể bị nhiễm bệnh và phát triển các đốm đen, sần sùi với các đường gờ nổi lên. Nhiễm trùng xảy ra gần cuống làm cho quả có thể rụng.
Xác định bệnh bạc lá sớm cà chua
Như đã đề cập, một số bệnh cà chua thường bị nhầm lẫn với nhau. Đôi khi, cà chua của bạn có thể có nhiều vấn đề xảy ra, tức là nhiều hơn 1 bệnh gây hại.
Đây là phần tóm tắt sơ lược nhanh về phân biệt một số bệnh trên cây cà chua thường bị nhầm lẫn với nhau, chỉ dùng để tham khảo trong trường hợp không có điều kiện để phân lập.
Bệnh bạc lá sớm cà chua: đốm màu nâu có kích thước tới 12 mm trên lá. Các đốm hình bầu dục trên thân cây. Trái bị ảnh hưởng gần cuống. Nhiều điểm sẽ có các vòng đồng tâm giống như mắt bò. Bắt đầu trên những chiếc lá thấp hơn.
Bệnh đốm lá Septoria: Các đốm trên lá nhỏ hơn nhiều so với bệnh bạc lá sớm cà chua. Các đốm thường tròn, khoảng 1.5 mm, và thường có màu xám nhạt ở trung tâm.
Bệnh héo Fusarium và Verticillium: Bệnh gây héo cây là dấu hiệu chính. Thân cây sẽ xuất hiện nấm màu nâu bên trong các mô dẫn nước. Hiện tượng vàng lá là phổ biến trên cây. Ban đầu, nấm Fusarium có thể chỉ héo một nhánh hoặc một bên của cây.
Kiểm soát và phòng ngừa bệnh bạc lá sớm cà chua
Bệnh bạc lá sớm là một bệnh do nấm gây ra, và đối với người làm vườn tại nhà, việc áp dụng hàng loạt thuốc diệt nấm là không thực tế hoặc không được khuyến cáo. Lựa chọn tốt nhất của bạn là áp dụng một số nguyên tắc Quản lý Dịch hại Tổng hợp để hạn chế sự lây lan và tồn tại của nấm.
Giám sát và phòng ngừa
Bệnh bạc lá sớm thường gặp ở các vườn cà chua có mật độ dày. Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn nhưng một số biện pháp có thể hạn chế sự lây lan và cường độ của bệnh bạc lá sớm cà chua.
Khử trùng tất cả các trang thiết bị dùng trong trồng chọt, đặc biệt là trồng cà chua.
Trồng hạt giống sạch bệnh, đảm bảo uy tín.
- Alternaria là nấm sinh ra từ đất, vì vậy việc vệ sinh thiết bị của bạn là điều cần thiết. Dụng cụ cắt tỉa, máy xới đất, xẻng, bay và bất kỳ dụng cụ nào được sử dụng trên cà chua, khoai tây, cà tím và ớt của bạn phải được khử trùng trước khi chuyển sang khu vực khác trong vườn.
- Chà nhanh các dụng cụ của bạn để loại bỏ đất, sau đó nhúng hoặc xịt chúng bằng dung dịch tẩy nhẹ.
- Sử dụng đất sạch đã qua sử lý để phòng bệnh.
- Chọn giống
- Một số giống cà chua có khả năng chống chịu với bệnh bạc lá sớm hơn. Thật không may, khả năng chịu đựng này không có nghĩa là miễn dịch hoàn toàn, mà là cà chua sẽ “nhỏ lại” và ít bị nấm ảnh hưởng hơn.
- Nhiều giống lai và thậm chí một số giống truyền thống có sẵn ít bị nhiễm nấm Alternaria và bệnh bạc lá.
Các phương pháp điều trị cho bệnh bạc lá sớm
- Bệnh bạc lá sớm không thể được chữa khỏi hoàn toàn, và các phương pháp canh tác như những phương pháp dưới đây là hiệu quả nhất cho người làm vườn tại nhà. Thuốc diệt nấm đối với bệnh bạc lá sớm rất tốn kém, gây hại cho môi trường, tốn nhiều công sức và do đó không thực tế.
- Giữ cho cây của bạn phát triển mạnh mẽ
- Đất màu mỡ, giàu dinh dưỡng và nhiều ánh sáng mặt trời có thể giúp cà chua (và khoai tây, ớt và cà tím) tiếp tục phát triển khi bệnh bạc lá sớm bắt đầu xuất hiện.
- Phân trộn hữu cơ sẽ giúp cà chua của bạn phát triển mạnh mà không bị thiếu dinh dưỡng cũng như mất cân đối giống như nhiều phân bón hóa học có thể gây ra.
- Tưới từ bên dưới
- Nếu bạn tưới vườn, cố gắng tránh các hệ thống trên cao cho cà chua của bạn. Alternaria phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt. Sự kết hợp của tán lá ẩm ướt và đất văng ra từ vòi phun nước trên cao có thể làm trầm trọng thêm vấn đề lây nhiễm nấm bệnh.
- Sử dụng phương pháp tưới nhỏ giọt hoặc nếu bạn tưới bằng tay, hãy chú ý tưới ở gốc cây và không tưới từ trên cao xuống.
- Lớp phủ, lớp phủ, lớp phủ
- Trong trường hợp bệnh bạc lá sớm, lớp phủ che phủ làm giảm lượng nước bắn vào đất do mưa hoặc tưới. Nó cung cấp một rào cản đối với sự di chuyển của nấm từ đất lên trên cây.
- Tỉa cà chua của bạn
- Giữ cho các lá phía dưới không chạm vào đất và thúc đẩy luồng không khí đi qua cây, đặc biệt là gần mặt đất, có thể làm giảm đáng kể khả năng hình thành nhiều bệnh cà chua. Loại bỏ những lá phía dưới không năng suất nhiều và để không khí trong lành vào trong thân cây.
- Loại bỏ các mô bị nhiễm trùng sớm
- Những lá có dấu hiệu bị bạc lá sớm nên được cắt bỏ và xử lý. Chôn sâu hoặc đốt. Làm chậm quá trình phát triển của nấm có thể tạo lợi thế cho cây để tiếp tục phát triển.
- Loại bỏ toàn bộ cây sau khi thu hoạch sẽ loại bỏ nguồn bào tử bệnh đáng kể cho mùa trồng cây năm sau.
- Luân canh cây trồng
- Đối với bệnh bạc lá sớm, luân canh nơi bạn trồng cà chua với các loại cây trồng liên quan có thể mang lại lợi thế đáng kể cho cây trồng của bạn.
- Nấm Alternaria tồn tại qua mùa đông trong đất, vì vậy hãy trồng thứ gì đó từ một họ thực vật khác trong hai năm trước khi trồng cà chua, khoai tây hoặc họ Solanaceae khác vào lô đất đó.
Tham khảo:
Phương pháp hóa học
Đối với các trang trại, vườn trồng cà chua quy mô lớn thì sử dụng phương pháp hóa học là điều bất khả kháng. Khi áp dụng phương pháp hóa học cần phải đổi thuốc thường xuyên để tránh kháng thuốc và tuân thủ quy định sử dụng thuốc hóa học và đặc biệt là thời gian cách ly thuốc để đảm bảo an toàn.
Một số loại thuốc được sử dụng bao gồm:
